Autyzm to specyficzne zaburzenie rozwoju, wymagające specyficznego i indywidualnego podejścia. Są różne metody pracy z dzieckiem autystycznym: terapia behawioralna, integracja sensoryczna, T.E.A.C.H., animaloterapia i inne. Sposób pracy uzależniony jest oczywiście od danego podejścia. Wszystko zależy do jakiego ośrodka dziecko trafi i jaką metodą terapii się w nim pracuje.
Bardzo ważna jest trafna diagnoza dziecka. Często autyzm mylony jest z innymi zaburzeniami rozwojowymi. Istotne jest wczesne i odpowiednie stwierdzenie autyzmu ponieważ pomaga to w zaplanowaniu dalszego postępowania i działań terapeutycznych.
Nie rzadko rodzice mówią, że widzieli już pierwsze symptomy u swoich maluchów, ale nie wiedzieli, że wynikają one z autyzmu. Kontaktowali się z lekarzem rodzinnym, ale on sugerował czekać, bo objawy te miną i dziecko wkrótce zacznie np. mówić, nawiązywać kontakt wzrokowy, bawić się prawidłowo itp. Symptomy te jednak nigdy nie mijały, czasem wręcz nasilały się. To skłania rodziców do poszukiwania specjalistów, którzy zajmują się diagnozą i terapią autystycznych dzieci. Jednak, jakże ważny jest czas. Im szybciej, tym lepiej. Dlatego te pierwsze niepokojące rodziców symptomy nie powinny zostać zlekceważone i pozostawione do późniejszego samorozwiązania się.
Poniżej przedstawię podstawowe zagadnienia, na które rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę, jeśli zachowanie ich dziecka jest niepokojące, „dziwaczne”, przez innych nazywane „autystyczne”. Jeśli jesteś rodzicem i niepokoi Cię zachowanie Twojego dziecka, spróbuj odpowiedzieć sobie na poniższe pytania. Jeśli większość z tych zagadnień jest Ci znana i bliska, obserwujesz je u swojego dziecka, zgłoś się do najbliższego miejsca, które diagnozuje autyzm.
- Jak wyglądała historia wczesnego rozwoju? (jak przebiegał rozwój prenatalny oraz po narodzinach; czy wystąpiły okołoporodowe trudności, deficyty sensoryczne; kiedy dziecko zaczęło samodzielnie siadać; w jaki sposób ukazywało swoje emocje – czy przytulało się do matki);
- Jak wygląda rozwój w sferze społecznej? (czy jako niemowlę reagowało na ludzi; czy nawiązywało kontakt wzrokowy; czy było zadowolone, gdy zostało samo, czy płakało i domagało się uwagi otoczenia; czy dziecko szuka pociechy gdy się skaleczy, uderzy; czy jest to dziecko, które chce przebywać z innymi, czy raczej jest „samotnikiem”; czy wchodzi w interakcje z rówieśnikami, jaka jest natura tych interakcji; czy dziecko jest obojętne na kontakty z innymi);
- Jak przebiega/przebiegał rozwój mowy? (czy dziecko mówi; czy mówiło w przeszłości i nagle przestało; czy występuje echolalia, czyli powtarzanie słów; czy dziecko odwraca zaimki; czy występuje dosłowność w rozumieniu mowy, nierozumienie żartów, przenośni itp.);
- Czy pojawiają się autostymulacje (np. kołysanie się, machanie rączkami, chodzenie w kółko, kręcenie głową itp.) oraz autoagresja, czyli zachowania, podczas których dziecko samookalecza się (np. gryzie się, uderza głową o coś twardego, drapie się do krwi itp.)?
- Jak przebiega rozwój emocjonalny? (czy dziecko posiada irracjonalne lęki; czy prawidłowo reaguje strachem na zagrożenie; czy śmieje się i płacze bez powodu; czy prezentuje szybkie i niewytłumaczalne zmiany nastroju);
- Czy dziecko wymaga niezmienności otoczenia? (czy jest niespokojne, gdy pokój zostanie przemeblowany lub coś innego ulegnie zmianie; czy jest niespokojne przy zmianach tras podróży lub podczas codziennych czynności; czy posiada przymusowe rytuały, niezwykłe wymagania związane z jedzeniem, np. je tylko określoną potrawę, albo w określonym naczyniu, odmawia np. jedzenia rogala, gdy jest przekrojony na pół; czy dziecko jest przywiązane do jakiegoś przedmiotu);
- Czy dziecko posiada szczególne zdolności? (np. umiejętności w jakiejś dziedzinie; czy jest mistrzem w układaniu puzzli; czy posiada niezwykłe zdolności muzyczne; cechuje go bardzo dobra pamięć);
- Czy dziecku można przypisać specyficzne problemy behawioralne? (np. napady złości bez przyczyny; czy jest agresywne, nieposłuszne, manipuluje otoczeniem; czy potrafi korzystać z toalety, jeść bez pomocy, ubierać się samodzielnie).
Witam serdecznie, Jestem mama 13-miesiecznego chlopca. Jest cudownie pogodnym dzieckiem, super madrym i kontaktowym chlopcem, jednak kilka rzeczy mnie niepokoi. Najpierw to co na plus – doskonaly kontakt wzrokowy, uwielbia zabawy w chowanego, turla ze mna pileczki, ogolnie chodzi mi o to, ze raczej potrzebuje towarzystwa do zabawy, lubi sie przytulac, calowac, odpowiada usmiechem na moj usmiech, zywo reaguje na widok taty czy babci, wola ich po imieniu.(baba, tata), oprocz tego mowi mama, bąbel(czyli nasz pies), kaka(myszka), mniam mniam(z pokazywaniem). Wskazuje oko, nos, ucho, wykonuje proste polecenia typu daj butelke lub pilke.. Wrzuca i wyjmuje klocki do pudelka, Robi pa-pa, koci-koci, gdzie kokoszka dziobala, nasladuje glosy wielu zwierzatek.. Uwielbia tanczyc i uciekac w zabawie przede mna na czworaka. Zbiera wszystko z podlogi i przynosi mi to mowiac be, be. Przesyla caluski.Otwarty do ludzi, wyborny apetyt(lubi wszystko), jest go wszedzie pelno, taka iskierka… A minus, no własnie… – czesto MACHA RACZKAMI, najczesciej w chwili kiedy sie bardzo cieszy, kiedy cos bardzo chce i na to czeka , jest wtedy taki podekscytowany i radosny lub w trakcie złosci. – lubi turlac zabawki, tzn turla wszystko po podlodze, kolka, butelki, puszki lub podrzuca tym wszystkim. Ma wtedy taka radoche. Nie jest to jedyny jego sposob zabawy, ani tez nie bawi sie w ten sposob jakos dlugo, ale uwielbia to, czesto wlasnie tak sie bawi. – Lubi bawic sie kolkami, wszystkim co sie kreci(tez nie jest tym pochloniety jakos szczegolnie, ale lubi). – No i ciagle tanczy, kiedykolwiek tylko uslyszy muzyke tanczy lub sam wlacza wszystko co gra zabawki) i tanczy. Mam pytanie wiec czy te objawy moga wskazywac na jakies autystyczne cechy, czy jest to normalny rozwoj dziecka, jak odroznic zdrowe machanie raczkami od tego juz patologicznego, kiedy krecenie, wprawianie przedmiotow w ruch jest norma a kiedy zaczyna byc niepokojace. Jestem jakas bliska obłedu, ciagle o tym mysle, czytam… Prosze o jakolwiek odpowiedz Pozdrawiam serdecznie
Opis zachowania, który Pani przedstawia raczej nie wskazuje na autyzm. Aby diagnozować autyzm bierze sie pod uwagę pewne spektrum zachowań. Obsesyjne machanie rączkami jest oczywiście w tym spektrum, ale aby mówić o autyzmie nalezy brać także inne czynniki pod uwagę. U Pani syna byc może jest to sposób ukazywania emocji. Dziecko w tym wieku nie potrafi jeszcze zwerbalizować swoich emocji w taki sposób jak to robią juz nieco starsze dzieci. Wiele rzeczy dookoła bardzo go ekscytuje i interesuje, a sfera emocjonalna rozwija się intensywnie. Z opisu pozytywnych cech dziecka wynika, ze jak najbardziej rozwija się ono prawidłowo.
Oczywiście, trudno mi jednoznacznie powiedzieć, czy te zachowania nie „idą”w stronę autyzmu ponieważ nie widzę Pani syna i nie obserwuje go w różnych sytuacjach. Prosze obserwować swoje dziecko i jeśli niepokojące Panią zachowania będą narastać i zauważy Pani inne niepokojace, to proszę zgłosić się do najbliższej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej lub innej placówki, gdzie diagnozują dzieci.